Pasje według Pasji Świętego Mateusza

---

Żeby opowiedzieć o jednym z najważniejszych dzieł w historii muzyki, „Pasji według świętego Mateusza” Jana Sebastiana Bacha, reżyser filmu czerpie z różnych obszarów sztuki: wykorzystuje formę dokumentu, muzyki, teatru, performensu, cytuje dzieła Pasoliniego, Tarkowskiego i Bergmana. Dyrygenci, tancerze, pisarze i malarze dają upust swojemu podziwowi dla arcydzieła, które po premierze w Wielki Piątek 1727 roku przez niemal sto lat było całkowicie zapomniane. Duchowe, mistyczne przeżycia towarzyszą ich czysto estetycznej i formalnej fascynacji. Wyznania bohaterów osnute są wokół poruszającej interpretacji „Pasji” w wykonaniu chóru i orkiestry Pietera Jana Leusinka. Muzyce przysłuchują się bezdomni, którzy kilkanaście lat temu założyli własny chór. To nie jest film historyczny – nie dowiemy się, jak Bach tworzył swoje monumentalne, 3,5-godzinne dzieło opowiadające o ostatnich chwilach Chrystusa na Ziemi. Gieling namawia do głębokiego namysłu nad fundamentami europejskiej kultury i duchową spuścizną chrześcijaństwa. Jak dzisiaj odbieramy mękę Chrystusa? Czy jego radykalny gest, by przyjąć na siebie nasze grzechy jest atrakcyjną figurą dla dzisiejszych artystów? Muzyka Bacha dla wielu jest jak psychoterapia – jej głębia i tajemnicze piękno przywołują najdelikatniejsze wspomnienia z przeszłości, rzucając nowe światło na teraźniejsze życie. Dzięki niej zaczynamy pojmować tajemnicę przemijania, a przynajmniej za pośrednictwem sztuki mierzyć się z własną śmiertelnością. Jeden z odautorskich komentarzy w filmie głosi iż „jeżeli jest ktokolwiek, kto zawdzięcza Bachowi wszystko, to jest to Bóg”. Nie sposób się z tym nie zgodzić – w postsekularnym świecie, gdzie religijny fanatyzm rywalizuje z ateizmem, muzyka Bacha jest dla wielu ludzi jedyną możliwością dotknięcia sacrum. Część badaczy mózgu twierdzi, że potrzeby religijne są wynikiem ewolucji i są genetycznie zapisane w naszym mózgu. Jeżeli to prawda, genialny kompozytor wiedział, jak je pobudzać…