Pionierzy Gagarina

---

Reżyser postanawia odnaleźć swoich kolegów i koleżanki z lwowskiej szkoły z językiem rosyjskim. Ostatni raz widział ich w 1973 roku. Tak zaczyna się nostalgiczny postsowiecki rollercoaster, który zabiera go do Kalifornii, Moskwy, Libanu, Kanady, na Krym i Syberię, do Izraela (wielokrotnie) oraz do rodzinnego Lwowa. Pokolenie, które w dorosłość wchodziło po upadku Związku Radzieckiego skwapliwie skorzystało z możliwości wyrwania się z niegdysiejszego komunistycznego raju – jednak, jako że opuszczali rozpadającą się ojczyznę już jako dojrzali ludzie, na zawsze naznaczyła ona ich życie. Powracające w filmie pytania o przywiązanie do ziemi przodków, wspomnienia wychowania w komunizmie, poszarpana pamięć, z której nieprawomyślni protoplaści zostali wymazani, postsowiecki spleen – wszystko to udowadnia, że psychika człowieka w dużej mierze konstytuuje się do 25. roku życia, nawet jeżeli pozostałą część życia zamiast w rozpadających się bloku na obrzeżach Lwowa spędza w słonecznym San Francisco. Przed naszymi oczyma przewija się cała postsowiecka rzeczywistość – bazary, gdzie ludzie wyprzedają swoje rzeczy, by dorobić do groszowej emerytury, wojskowi, których los rzucił do tajgi, izraelscy Rosjanie próbujący odnaleźć się w nowych warunkach… Wszyscy zadają sobie pytanie, gdzie teraz jest ich ojczyzna, skoro kraj, w którym przyszło im spędzić najważniejsze lata życia, przestał istnieć, a wychowani zostali w duchu internacjonalizmu? Film powstał w 2005 roku, więc jest również podróżą do nie tak w końcu dalekiej przeszłości – na kijowskim Majdanie trwa pomarańczowa rewolucja, w Tel Awiwie wzbiera fala zamachów, a USA nie pogrążają się jeszcze w kryzysie. Nikomu nie przychodzi do głowy wojna miedzy Rosją a Ukrainą – bohaterowie swobodnie posługują się ukraińskim i rosyjskim, udowadniając, że kwestia przynależności narodowej może być płynna, wbrew wizjom nacjonalistów. Metoda pracy Manskiego przypomina książki Swietłany Aleksjewicz – potrafi otworzyć rozmówców, by opowiedzieli o swoich intymnych historiach, nie przekraczając przy tym granicy ekshibicjonizmu. Błahe wspomnienia mieszają się z tragicznymi historiami, a wszystko skąpane jest w nieuchwytnej aurze nostalgii i wschodniego duszoszczypatielstwa.